Sinds 2019 ben ik trotse eigenaar van de titel ‘mantelzorgcoach’. Echter heeft het woord ‘coach’ vaak een negatieve bijklank. Waarom? Iedereen kan zich tegenwoordig coach noemen van iets zonder dat men hier een degelijk opleiding voor heeft gevolgd of ervaring mee heeft. Ikzelf volgde de opleiding tot mantelzorgcoach bij HoGent, een intensieve meerdaagse opleiding waarbij ik heel wat handvaten en coachende vaardigheden meekreeg om mij hier nadien nog meer in te verdiepen. En dat deed ik. Door het volgen van deze opleiding zag ik nog meer de meerwaarde van mijn mooi beroep als ergotherapeut bij de ondersteuning van de mantelzorgers van mijn cliënten. Maar wat is nu die meerwaarde?
First things first – wat doet een ergotherapeut?
Als ergotherapeut gaan we het dagelijks handelen van onze cliënten verbeteren. Dit handelen (= uitvoeren van dagelijkse activiteiten) kan verstoord zijn door een fysiek, cognitief en/of psychisch probleem. We gaan na welke vaardigheden onze cliënt nodig heeft om een bepaalde activiteit (opnieuw) uit te voeren. Deze gaan we trainen of compenseren door het gebruik van hulpmiddelen, maar evenzeer door andere strategieën en methodes aan te leren. Soms is het aanpassen van de omgeving ook nodig.
Om het handelen van onze cliënten te kunnen verbeteren, moeten we dus rekening houden met heel wat zaken. Wat kan de cliënt en wat kan die niet? Welke activiteit(en) wenst de cliënt (terug) uit te voeren? En hoe ziet de omgeving eruit waarin men elke dag woont, leeft en werkt? Hierbij hebben we het niet enkel over de fysieke omgeving maar ook over de personen die rond de cliënt staan, zoals de mantelzorger(s). Samenwerken met deze personen is dus voor ons een vanzelfsprekendheid, ze maken deel uit van de dagelijkse context van onze cliënten. Maar evenzeer zien wij het belang van wat deze mantelzorgers doen en zijn voor onze cliënten. Een goede samenwerking en ondersteuning van de mantelzorger(s) komt zowel onze cliënten als de mantelzorger(s) ten goede.
Hoe kan een ergotherapeut een mantelzorger helpen?
Sensibiliseren
Als zorgverlener is het eerst en vooral onze taak om mantelzorgers te wijzen op hun rol. Tot op vandaag weten nog veel mensen niet dat ze onder de noemer ‘mantelzorger’ vallen. Denk maar aan ouders die zorgen voor hun kind met een extra ondersteuningsnood. Het is jouw kind dus is die extra zorg dan vanzelfsprekend en ‘normaal’? Denk maar aan een student die niet op stap kan gaan met medestudenten omdat hij/zij thuis aanwezig moet zijn om te helpen bij de zorg voor een broer/zus met een fysieke handicap. Een mantelzorger ben je wanneer je vanuit een emotionele band zorgt voor iemand die meer dan gebruikelijke (= leeftijdsadequate) zorg nodig heeft. De frequentie en takenpakket kan enorm variëren afhankelijk van de zorgnood en eigen mogelijkheden.
Overbelasting voorkomen, screenen en verminderen
Overbelasting signaleren en bespreken met de mantelzorger is ook een belangrijke taak voor elke zorgverlener. Daarnaast kan deze overbelasting objectief gescreend worden met vragenlijsten. Als ergotherapeut kunnen we actief aan de slag met de mantelzorger en de zorgvrager om overbelasting te voorkomen of tijdig in te grijpen wanneer deze te groot dreigt te worden. Zo kunnen we bijvoorbeeld advies geven omtrent het inzetten van en correct gebruik van hulpmiddelen en woningaanpassingen. We kunnen de mantelzorger technieken aanleren om de zorg vlotter, efficiënter te laten verlopen zoals tiltechnieken. Het geven van (psycho-)educatie over hoe men kan omgaan met bepaald gedrag of een bepaalde aandoening, het netwerk aan ondersteuning uitbreiden, het faciliteren van de oorspronkelijke onderlinge relatie en werken rond time- en energiemanagement zijn ook ergotherapeutische interventies die een grote meerwaarde kunnen hebben.
Doorverwijzen
Een laatste maar ook belangrijke taak is het doorverwijzen naar de juiste diensten voor het aanvragen van bijvoorbeeld financiële tegemoetkomingen, dagbesteding, opvang, … Als ergotherapeut hebben we vaak een goed zicht op de dienstverlening in de directe omgeving van de mantelzorger en/of zorgvrager en kunnen we gericht doorverwijzen naar de beste hulp.
Mantelzorgcoach?
Als mantelzorgcoach wil ik mantelzorgers sterker maken in hun rol. Dit door hen inzicht te laten verwerven in de situatie waarin ze zich bevinden en keuzes te maken waarbij ze zich goed kunnen voelen. Niet enkel voor de persoon waarvoor zij zorgen, maar vooral voor zichzelf. Als coach ga ik samen met de mantelzorger op zoek naar antwoorden op vragen zoals ‘Hoe pak ik dit aan?’, ‘Waar kan ik deze informatie vinden?’, ‘Waar kan ik terecht voor …?’, ‘Wat kan ik doen om …?’, enzovoort. Zonder een kant-en-klaar antwoord te geven, maar vooral een beroep te doen op kennis en vaardigheden die de mantelzorger reeds bezit. Wanneer bepaalde kennis en vaardigheden nog ontbrekende zijn, zal ik deze uiteraard aanreiken en trainen.